KKD (Kişisel Koruyucu Donanım) Nedir?

Kişisel Koruyucu Donanım (KKD), çalışanların iş sırasında karşılaşabilecekleri tehlikelere karşı vücut güvenliğini sağlamak amacıyla kullanılan ekipman, giysi veya cihazlardır. 

KKD'nin temel amacı çalışanları fiziksel, kimyasal, biyolojik ve çevresel tehlikelerden korumaktır. Bu ekipmanlar, iş güvenliği hiyerarşisinde tehlikenin kaynağından uzaklaştırılması, mühendislik kontrolleri ve idari kontroller gibi önlemlerin yetersiz kaldığı durumlarda devreye girmektedir. 

İşverenler tarafından sağlanması zorunlu olan KKD'ler çalışanların doğru kullanımı ile maksimum koruma sağlarlar.

Kişisel Koruyucu Donanımlar Nelerdir? (İşyerinde KKD Çeşitleri)

Kişisel koruyucu donanımlar, korunacak vücut bölgesine ve karşılaştıkları risklere göre çeşitli kategorilerde sınıflandırılmaktadır.

1. Baş Koruyucular (Baret)

• Düşen nesnelerden, çarpmalardan veya darbelerden kaynaklanabilecek baş yaralanmalarını önlemek için kullanılır. 

• İnşaat sahaları, fabrikalar, depo ve şantiye alanları ile yüksekten düşme riski olan işlerde zorunlu kullanım alanları bulunmaktadır.

2. Göz ve Yüz Koruyucular (Gözlük - Siperlik)

• Gözleri uçan cisimler, toz, duman, kimyasal sıçramaları ve zararlı ışınlar gibi tehlikelerden korumak için tasarlanmıştır. 

• Kaynak işleri, kimyasal ile çalışma, metal işleme ve tozlu ortamlarda farklı lens seçenekleri ve kaplamalarla kullanılır.

3. Kulak Koruyucular (Kulaklık - Tıkaç)

• Yüksek gürültü seviyelerine maruz kalındığında işitme kaybını önlemek amacıyla kullanılır. 

• Gürültü seviyesi yüksek fabrikalar, marangozhaneler ve ağır sanayi tesislerinde ipsiz, ipli veya barete takılabilen kulaklık çeşitleriyle uygulanır.

4. Solunum Koruyucular (Maske - Filtreli Maske)

• Toz, gaz, buhar, duman veya aerosoller gibi solunabilir partiküllere karşı koruma sağlar. 

• Kimyasal madde kullanımı, tozlu ortamlar, boya işleri ve asbest çalışmalarında maske, yarı maske ve tüm yüz maskeleri formunda kullanılır.

5. El ve Kol Koruyucular (İş Eldiveni)

• Kimyasallara, kesilmelere, delinmelere, yanmalara veya ısıya karşı koruma sağlar. Kesici aletle çalışma, kimyasal madde teması, elektrik işleri ve ısı ile çalışma durumlarında farklı malzemeler ve tasarımlarla özelleştirilmiş olarak kullanılır.

6. Ayak Koruyucular (İş Ayakkabısı - Çelik Burunlu Ayakkabı)

• Ayakları darbelere, sıkışmalara, kaymalara, kesilmelere, delinmelere veya kimyasallara karşı korur.

• İnşaat sektörü, lojistik ve taşıma işleri ile ağır sanayide çelik burunlu veya kaymaz tabanlı özelliklerle donatılır.

7. Vücut Koruyucuları (İş Elbisesi - Reflektörlü Yelek)

• Kaza durumlarında vücudu darbelerden, kesilmelerden veya kimyasal sıçramalardan korur. 

• Dış saha çalışmaları, gece vardiyaları ve trafik işaretleme işlerinde iş önlüğü, iş pantolonu veya kimyasal koruyucu giysiler şeklinde kullanılır.

8. Emniyet Kemerleri ve Yüksek İrtifa Ekipmanları

• Yükseklikten düşmeye karşı koruma sağlamak için kullanılır. 

• Yüksek irtifa işlerinde düşmeyi önlerken, kurtarma ekipmanları da acil durumlarda kurtarma işlemlerini kolaylaştırır.

Hangi Durumlarda Kişisel Koruyucu Donanımlar Kullanılır?

Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) kullanımının zorunlu olduğu temel durumlar, işyerindeki potansiyel tehlikelerin ortadan kaldırılamaması, mühendislik kontrollerinin yetersiz kalması ve idari önlemlerin tek başına yeterli koruma sağlayamamasıdır. 

Özellikle düşme, darbe, kimyasal maruziyet, termal riskler, gürültü maruziyeti ve solunum yolu tehlikeleri gibi durumlarda KKD kullanımı hayati önem taşımaktadır. 

İnşaat sektöründe yüksekten düşme riski, kimya endüstrisinde kimyasal madde teması, metal işleme sektöründe uçan parçacık riski ve gürültülü ortamlarda işitme kaybı riski bulunan çalışma alanları KKD kullanımının zorunlu olduğu başlıca sektörlerdir.

Her çalışma ortamında zorunlu olmayan bu ekipmanlar, masa başı çalışılan ofis ortamları gibi düşük riskli alanlarda gerekli değilken herhangi bir çalışma ortamında meydana gelebilecek toplu riskler tüm çalışanlar için engellenemiyorsa bu çalışma ortamında bulunan personeller KKD kullanmak zorundadır.

Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği Nedir?

Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından 1 Mayıs 2019 tarihinde yürürlüğe girmiş olan yasal bir düzenlemedir. 

Bu yönetmeliğin temel amacı, piyasada bulundurulan kişisel koruyucu donanımların tasarımı ve üretiminde kullanıcıların sağlık ve güvenliğinin korunması ile kişisel koruyucu donanımların serbest dolaşımına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

Yönetmelik tüm kişisel koruyucu donanımları kapsar ancak bazı istisnaları vardır:

• Kolluk kuvvetlerince veya kamu düzeninin sağlanması amacıyla özel olarak tasarlananlar bu yönetmelik kapsamı dışındadır.

• Sportif faaliyetlerde kullanılanlar hariç olmak üzere nefsi müdafaa amacıyla tasarlananlar kapsam dışıdır.

• Aşırı olmayan atmosferik koşullarda ve bulaşık yıkama işlemlerinde su ve neme karşı özel kullanım amacıyla tasarlananlar istisna kapsamındadır.

• İlgili uluslararası antlaşmaların uygulandığı deniz ve hava taşımacılığında münhasıran kullanılanlar yönetmelik dışında tutulmaktadır.

• Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu'nun 22 sayılı Motosiklet ve Moped Sürücüleri için Koruyucu Başlıklar düzenlemesi kapsamındaki baş, yüz ve göz koruyucular bu yönetmelik kapsamında değildir.

Kişisel Koruyucu Donanımlar Yönetiminde İşverenin Sorumlulukları

İşverenler, KKD yönetiminde yasal açıdan büyük sorumluluk taşımakta ve olası iş kazalarında oluşabilecek hasarlarda sorumlu tutulmaktadır:

• Risk değerlendirmesi ve uygun KKD belirlenmesi: Çalışma alanına uygun ekipmanların belirlenmesi ve mevzuatlara uygunluğun kontrol edilmesi.

• Ücretsiz tedarik: Belirlenen ekipmanların her çalışana ücretsiz olarak sağlanması.

• Kişisel kullanım: Ekipmanların her çalışana özel olması, paylaşımlı kullanımda hijyen koşullarının sağlanması.

• Eğitim ve bilgilendirme: Personellerin KKD'yi hangi durumlarda ve nasıl kullanacağı konusunda eğitim verilmesi

• Düzenli bakım ve yenileme: Ekipmanların periyodik kontrolü, bakımı, temizliği ve zamanında yenilenmesi.

• Kalite kontrolü: Uygunluk standartlarının kontrol edilmesi, doğru boyut ve uyumun sağlanması.

Bu sorumluluklara uymayanlar periyodik denetimler veya iş kazaları sonucunda yasal yaptırımlarla karşılaşabilir.

Kişisel Koruyucu Donanımlar Yönetiminde Çalışanların Sorumlulukları

Çalışanların da KKD konusunda işverenler kadar önemli sorumlulukları bulunmaktadır:

• Düzenli kullanım: İşveren tarafından sağlanan ekipmanları uygun şekilde çalışma esnasında kullanmak.

• Özenli bakım: Ekipmanların iş kazaları dışında hasar görmesini engellemek ve hor kullanmamak.

• Uygun muhafaza: Kullanım sonrasında ekipman muhafazasını belirtildiği şekilde sağlamak.

• Hasar bildirimi: Ekipmanda kullanım veya kaza sırasında meydana gelebilecek hasarları işverene bildirmek ve gerekirse yeni ekipman talebinde bulunmak.

Çalışanlar bu yükümlülüklere uymadıklarında olası kazalarda ağır yaralanmalara maruz kalabilir ve yükümlülüklere uymadıkları gerekçesiyle yasal yaptırımlarla karşılaşabilirler.

Yapılan İşe Uygun Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) Nasıl Seçilmelidir?

İşe uygun kişisel koruyucu donanımın seçimi, işin doğası, risklerin türü ve çalışma ortamının gereklilikleri dikkate alınarak yapılmalıdır. 

İşverenler etkili bir KKD seçim süreci için aşağıdaki adımları takip etmelidir:

1. Risk Değerlendirmesi Yapın 

İşyerindeki potansiyel tehlikeleri belirleyin ve her bir riskin önem derecesini değerlendirin. 

Düşme, darbe, kimyasal maruziyet, termal riskler gibi çeşitli tehlikeleri içeren kapsamlı bir analiz yaparak hangi bölgelerin korunması gerektiğini ve hangi tür KKD'nin ihtiyaç duyulduğunu belirleyin.

2. Mevzuatlara Uygunluğu Kontrol Edin 

İş yerinizdeki sektör ve ülke spesifik mevzuatlara göre hangi KKD'nin gerektiğini belirleyin. İş güvenliği düzenlemelerine uygun olması kritik öneme sahiptir.

3. Doğru KKD Tipini Belirleyin 

Tehlikelerin kaynağına ve doğasına bağlı olarak uygun KKD seçimi yapın. 

Göz yaralanmalarını önlemek için güvenlik gözlüğü, solunum yolu koruması için solunum maskesi veya cilt temasını engellemek için eldiven gibi donanımları değerlendirin.

4. Kalite ve Uygunluk Standartlarını Kontrol Edin 

KKD'nin kaliteli ve uygunluk standartlarına sahip olmasını sağlayın. Kalite etiketleri veya standart belgelerini kontrol ederek ürünlerin uygunluklarını teyit edin.

5. Doğru Boyut ve Uyumu Sağlayın 

İşçilerin rahatça kullanabileceği ve doğru şekilde koruyucu etki sağlayabileceği bir uyum tercih edin. Ergonomik yapıya sahip ekipmanlar seçin.

İşyeriniz için güvenilir ve kaliteli KKD ürünlerine ulaşmak isterseniz İş Marketi’ni ziyaret edin: https://www.ismarketi.com/ 

Sıkça Sorulan Sorular

Kişisel koruyucu donanımlarla ilgili merak edilen diğer soruları sizin için yanıtladık.

KKD kategori 0 nedir?

KKD kategori 0, minimal risklere karşı koruma sağlayan ve kullanıcının kendisinin etkilerini algılayabileceği en düşük kategorideki kişisel koruyucu donanımlardır. 

Bu kategoriye güneş gözlükleri, basit eldiven türleri ve hafif mekanik titreşimlere karşı koruyucu ekipmanlar girer. 

Kişisel koruyucu donanım CE uygunluk işareti nedir?

CE uygunluk işareti, bir ürünün insan sağlığı ve çevre güvenliği açısından uygun olup olmadığını belirten işarettir. 

CE uygunluk işareti bulunmayan ekipmanların iş alanlarında kullanılması yasal değildir ve cezai yaptırımlara neden olabilir. İşverenler, satın aldıkları tüm KKD'lerin CE işaretine sahip olduğundan emin olmalıdır.

Bu işaret bir kalite belirtisi değildir ancak kullanılan ekipmanın iş kazaları açısından ekipmanı kullanacak kişiyi koruyabileceğinin bir göstergesidir. 

KKD kullanmak zorunlu mu?

Evet, KKD kullanımı işyerindeki risklerin toplu önlemlerle ortadan kaldırılamadığı durumlarda zorunludur. 

Masa başı çalışılan ofis ortamları gibi düşük riskli çalışma alanlarında bu ekipmanların kullanılması gerekmezken, yüksek riskli sektörlerde yasal zorunluluk bulunmaktadır. 

Kaynak işlerinde kullanılan kişisel koruyucu donanımlar nelerdir?

Kaynak işlerinde kullanılan temel kişisel koruyucu donanımlar kaynak maskesi, göz koruyucu özel gözlük ve solunum sistemi koruyucu maskedir. 

En fazla ve farklı tip ekipman çeşidinin kullanıldığı alanlardan biri kaynakçılık olup özellikle gözü ve yüzü koruyan ekipmanlar hayati önem taşır. 

Elektrik işlerinde kullanılan kişisel koruyucu donanımlar nelerdir?

Elektrik işlerinde kullanılan temel kişisel koruyucu donanımlar izole eldivenler, elektrik izoleli çizmeler ve izole halıdır. 

Elektrikle ilgili işlemlerin uygulandığı alanlarda koruyucu ekipmanlara büyük ihtiyaç duyulmasının temel nedeni, olası iş kazalarında meydana gelebilecek sonuçların büyük oranda önlenemeyecek seviyelerde olmasıdır.

Bu ekipmanlar uygulanan akım ve gerilim miktarlarına göre farklı koruma seviyelerine sahip olabilir. 

Kişisel koruyucu donanım (KKD) kaç desibelde kullanılır?

Kulak koruyucu donanımlar, gürültü seviyesinin 85 desibeli aştığı ortamlarda kullanılması zorunludur. 

İş yerlerinde gürültü seviyesi bu değeri geçtiğinde işitme kaybını önlemek amacıyla kulaklık veya kulak tıkacı kullanılmalıdır. 

Gürültü seviyesi yüksek fabrikalar, marangozhaneler ve ağır sanayi tesisleri gibi çalışma ortamlarında bu ekipmanlar hayati önem taşır.

KKD'nin kullanım süresi ne kadardır?

KKD'nin kullanım süresi, ekipmanın türüne, kullanım şartlarına ve maruz kaldığı risklere göre değişkenlik gösterir. 

Tek kullanımlık maskeler gibi bazı ekipmanlar her vardiya sonunda değiştirilirken, iş ayakkabıları gibi dayanıklı ekipmanlar aylarca kullanılabilir.

KKD’nin düzenli olarak kontrol edilmesi, bakımının yapılması ve zamanında yenilenmesi gerekmekte olup, herhangi bir hasar, aşınma veya işlev bozukluğu tespit edildiğinde derhal değiştirilmelidir